مریم شماعی زاده (راهنما)
تحليل فراواني منطقه‌اي جريان كم در حوضه آبخيز كارون شمالي
چکیده:
خشكسالي وضعيتي از كاهش مستمر بارندگي نسبت به ميزان متوسط آن در دراز مدت، قلمداد مي‌شودكه در هر وضعيت اقليمي ممكن است رخ دهد. در سال‌هاي اخير اين پديده به صورت مشكلي حاد درآمده و خسارات فراوان و آثار جبران ناپذيري را برجاي گذاشته است. پيش‌بيني خشكسالي به عنوان مهمترين راهكار در مقابله وكاهش خسارات ناشي از خشكسالي مطرح است.
در دهه‌هاي اخير تحليل فراواني جريان حداقل رودخانه‌اي به عنوان يكي از روش‌هاي پيش‌بيني خشكسالي هيدرولوژيك مورد توجه محققان قرار گرفته است. در تحليل فراواني جريان حداقل در حوضه‌هايي با طول دورة آماري كوتاه مدت و حوضه‌هاي فاقد ايستگاه‌هاي اندازه‌گيري جريان همواره با مشكلاتي روبرو هستيم. براي كاهش برخي از اين مشكلات از روش‌هاي منطقه‌اي كردن تحليل فراواني استفاده مي‌شود. از سويي ديگر از آنجا كه خشكسالي‌ها در طبيعت به صورت منطقه‌اي به وقوع مي‌پيوندد و معمولاً سطح وسيعي را پوشش مي‌دهند و در دوره‌هاي زماني طولاني مدت ادامه پيدا مي‌كنند، مطالعة آن‌ها در مفهوم منطقه‌اي حائز اهميت است.
در اين تحقيق جهت پيش‌بيني خشكسالي هيدرولوژيك در حوضة آبخيز كارون شمالي، از روش تحليل فراواني منطقه‌اي جريان حداقل بهره‌گرفته شد. در ابتدا 14 ايستگاه كه طول دورة آماري مناسب از منطقة مطالعاتي انتخاب شدند. جهت بررسي همگني منطقة مطالعاتي 13 خصوصيت فيزيوگرافي و اقليمي از ايستگاه‌هاي منتخب حوضه مد نظر قرار گرفتند و براي انجام آزمون همگني از روش تحليل خوشه‌اي بهره‌گرفته شد. نتايج تحليل خوشه‌اي نشان داد كه با حذف ايستگاه بارز از مجموعة ايستگاه‌هاي منتخب حوضة آبخيز كارون شمالي، منطقة مورد مطالعه را مي‌توان به عنوان يك منطقة همگن هيدرولوژيك در نظر گرفت. سپس سري زماني جريان حداقل 7 روزه، براي هر ايستگاه محاسبه شد و بر اساس آزمون‌هاي نكويي برازش كاي اسكوئر و كلموگراف اسميرنوف، توزيع گاماي 2 پارامتره به عنوان بهترين توزيع منطقه‌اي شناسايي گرديد. بدين ترتيب دبي جريان حداقل 7 روزه با دوره بازگشت‌‌هاي2، 5، 10،20، 50 و 100 سال با استفاده از نرم‌افزار HYFA در هر ايستگاه برآورد گرديد. در ادامه تحليل منطقه‌اي جريان كم به سه روش رگرسيون چند متغيره، شاخص جريان كم و منطقه‌اي كردن پارامترهاي توزيع انجام شد.
