لیلا یغمایی (راهنما)

بررسي اثر عوامل اقليمي بر گسترش درمنه كوهي( Artemisia aucheri) و درمنه دشتي (Artemisia Sieberi) در استان اصفهان با استفاده از روشهاي آماري چند متغيره

چکیده:

هدف از اين پژوهش، تعيين مهمترين عناصر اقليمي موثر بر پراكنش درمنه دشتيBesser). Artemisia sieberi.) و درمنه كوهي   Artemisia aucheri.Boiss)) در استان اصفهان با سطحي معادل 106175 كيلومتر مربع با استفاده از روشهاي آماري چند متغيره   مي­باشد.   بدين منظور اقدام به ايجاد پايگاهي مركب از 39 متغير اقليمي كه از اهميت بيشتري در ارتباط با اكولوژي دو گياه درمنه   دشتي و كوهي برخوردار بودند، گرديد و متناسب با تراكم ايستگاهها و تغييرپذيري متغيرهاي انتخابي، يك شبكه به ابعاد 14*14 كيلومتر بر روي استان گسترده شد و تعداد 523 نقطه مشخص گرديد.   و   سپس با روش كريجينگ مقادير 39 متغير انتخابي در اين 523 نقطه مشخص گرديد. از روش تحليل عاملي با دوران واريماكس به منظور كاهش ابعاد ماتريس داده­ها و از روش تحليل خوشه­اي سلسله مراتبي به طريق وارد، جهت پهنه­بندي اقاليم رويشي درمنه كوهي و دشتي در استان اصفهان استفاده شد. يافته­هاي اين بررسي نشان مي­دهد كه سه عامل اول در حدود 3/92 درصد از تغييرات متغيرهاي اوليه را بيان مي­كند. اين عوامل عبارتند از بارش، دما و تابش كه به­ترتيب 91/41، 18/40 و 23/10   درصد از واريانس كل را به خود اختصاص مي­دهند. با استفاده از امتيازات عاملي 7 پهنه اقليم رويشي درمنه كوهي و دشتي به شرح   1- سرد و مرطوب   2- نيمه مرطوب سرد   3- نيمه­خشك سرد 4- نيمه خشك گرم   5- گرم و خشك بادي   6- گرم و خشك   7- بسيار گرم و خشك مشخص و نامگذاري شده و متوسط هر يك از متغيرهاي اوليه در آنها مشخص شد. سپس 4 تيپ غالب   رويش درمنه كوهي و دشتي در استان به شرح 1- درمنه كوهي و گون   2- درمنه دشتي به صورت يكدست   3- درمنه دشتي به عنوان گونه غالب   4- درمنه دشتي به عنوان گونه همراه مشخص   و امتيازات عاملي   و متوسط متغيرهاي اوليه در هر يك از آنها مشخص گرديد و نهايتا تاثير هر كدام از سه عامل بارش، دما و تابش   و نيز متغيرهاي اوليه اقليمي بر تيپهاي رويشي درمنه كوهي و دشتي در 7 ناحيه اقليمي در استان مشخص گرديد. نتايج حاصل از تحليل عاملي بر روي چهار تيپ ذكر شده نشان­دهنده آن است كه مهمترين عامل در پراكنش درمنه كوهي عامل بارش و در پراكنش درمنه دشتي عامل دما مي­باشد. بيشترين درصد حضورگونه درمنه كوهي در ناحيه اقليمي نيمه­مرطوب سرد و گونه درمنه دشتي در ناحيه اقليمي گرم وخشك مي­باشد و   به­طور كلي   گونه درمنه كوهي از دامنه اكولوژيكي باريكتري نسبت به گونه درمنه دشتي برخوردار است . دامنه ارتفاعي رويشگاههاي درمنه كوهي عمدتا از 2048 تا 2686 متر است يعني در حدود 800 متر تغيير مي­كند. حال آنكه گونه درمنه دشتي بردباري چشمگيري در تغييرات كليه عناصر اقليمي و ارتفاع نشان مي­دهد به   طوريكه از ارتفاع 750 تا 2271 متر با تغييرات ارتفاعي حدود 1500 متر رويش يافته است. بردباري اين گونه باعث حضور آن در تمام اقاليم به­جز سرد و مرطوب شده است.   بنابراين گونه درمنه دشتي از دامنه بردباري بسيار بالاتري نسبت به عوامل اقليمي برخوردار بوده و اين گونه   را مي­توان به عنوان يك گونه تقريبا همه­جايي ذكر كرد