مقايسه شاخص هاي خشكسالي هواشناسي در استان يزد

 شايق الهام، سلطاني كوپائي سعيد، مجله علوم آب و خاك ( علوم و فنون كشاورزي و منابع طبيعي) - دانشگاه صنعتي اصفهان ، شماره 57، صفحه231-250.

چکیده:

در اين تحقيق جهت بررسي خشكسالي در ايستگاه سينوپتيك يزد و 31 ايستگاه غير سينوپتيك در سطح استان از 5 شاخص درصد از نرمال بارندگي(  I)، دهك هاي بارندگي (DPI)، ناهنجاري بارندگي(RAI)،   بالم و مولي(BMDI) و بارش استاندارد شده(SPI) استفاده شد.   بدين منظور پس از جمع آوري داده هاي بارش ايستگاه هاي مورد بررسي، نواقص آماري موجود از طريق روش همبستگي بين ايستگاه ها   بازسازي شد.   سپس محاسبه شاخص هاي   I، DPI   و RAI در مقياس ماهانه و سالانه ، شاخص BMDI در طي دوره ارزيابي 12 ماهه   و شاخص SPI در مقياس هاي زماني 3، 6، 9 و 12 ماهه انجام گرفت.   و   بر اساس مقادير حاصل از محاسبه هر يك از شاخص هاي مورد نظر، طبق جداول مربوط به طبقات مختلف خشكسالي هر يك از شاخص ها اقدام به تعيين وضعيت خشكسالي هر يك از ايستگاه ها در مقياس هاي مورد نظر در طول دوره آماري موجود شد   و بر اين اساس 5 شاخص مورد نظر با يكديگر مقايسه شدند و جهت برآورد خشكسالي درصد تفاوت و تشابه هر كدام از شاخص ها با   4 شاخص ديگر مورد محاسبه و بررسي قرار گرفت. همچنين پس از تعيين وضعيت خشكسالي هر كدام از ايستگاه هاي مورد مطالعه، درصد وضعيت هاي مختلف خشكسالي توسط   هر كدام از شاخص هاي درصد از نرمال بارندگي(  I)، ناهنجاري بارندگي(RAI) و دهك هاي بارندگي (DPI) در مقياس سالانه، شاخص بالم و مولي در طي دوره ارزيابي 12 ماهه(BMDI) و   بارش استاندارد شده در مقياس زماني 12 ماهه(12(SPI   در 33   ايستگاه تحت مطالعه تعيين شد.   پس از طي مراحل مذكور مشخص شد، بيشترين درصد تشابه بين دو شاخص RAI و DPI وجود دارد، چنانكه هر دو شاخص در ايستگاه هاي مورد مطالعه وضعيت مشابه خشكسالي شديد را نشان دادند و از بين 5 شاخص مورد بررسي ( نسبت به سه شاخص خشكسالي   I، SPI و(BMDI اين دو شاخص بيشتربن كارآيي را جهت پايش خشكسالي هواشناسي دارا مي باشند و هر دو شاخص جهت پايش خشكسالي استاتيك استفاده مي شوند.   اما نظر به اينكه شاخص هاي استاتيك در مقياس ماهانه و در ايستگاه هاي مناطق خشك جهت پايش خشكسالي با مشكل محاسبه مواجه مي شوند توصيه مي شود كه از شاخص هاي ديناميك SPI و BMDI كه درصد تشابه قابل قبولي نيز با يكديگر دارند، استفاده شود.   شاخص SPI با مقياسهاي زماني 6 و 12 ماهه ارجحيت دارد زيرا در اين مقياسها با مشكل محاسبه مواجه نبوده و قادر است ارزيابيهاي ماهانه از خشكسالي را در اختيار قرار دهد.