علی سرحدی (راهنما)

تلفيق تكنيك RS & GIS و مدل هاي تحليل فراواني در مطالعه خطر سيل گرفتگي منطقه جيرفت

چکیده:

سيل دومين بلاي طبيعي است كه سالانه خسارات زيادي را به جوامع انساني وارد مي­آورد. در اين ميان شهر­ها و مراكز جمعيتي، بيشترين ريسك و احتمال خسارت فيزيكي قابل لمس ناشي از وقوع سيل را دارا مي‌باشند. بنابراين اولين قدم جهت مديريت بهينه و تدوين استراتژي­هاي مقابله با اين خطر طبيعي و كاهش خسارات ناشي از آن تشخيص مناطق حساس و تهيه نقشه خطر سيل مي­باشد. در اين مطالعه بمنظور بررسي مناطق تحت خطر سيل­گرفتگي، شهر جيرفت و اراضي اطراف آن بعلت موقعيت ژئومورفيك و قرار گرفتن در محل تلاقي دو رود مهم حوزه هليل رود، بعنوان آسيب­پذيرترين محدوده از لحاظ احتمال خسارت ناشي از سيل­هاي آني شناسائي گرديد. با توجه به اينكه در اين محدوده هيچگونه هيدرومتري صورت نگرفته بود، بمنظور برآورد دبي­هاي سيلابي در خروجي بازه­هاي مطالعاتي از تحليل فراواني منطقه­اي استفاده گرديد. بدين منظور 13 ايستگاه هيدرومتري حوزه پس از بررسي همگني با آماره‌هاي H و D با استفاده از روش L-Moment مورد تحليل فراواني واقع گرديد. سپس حوزه هاي همگن هيدرولوژيكي بالادست هر يك از ايستگاه­هاي هيدرومتري با استفاده از HEC-GEO HMS ترسيم و پارامترهاي مختلف هيدروژئومورفيكي، اقليمي و فيزيكي اين حوزه­هاي همگن با استفاده از برنامه­هاي GI  hy;اي Arc  Hydro، HEC-GEO HMS و روش‌هاي آماري استخراج گرديد. همچنين براي استخراج درصد كاربري­هاي اراضي مختلف بعنوان يك پارامتر هيدرولوژيكي از تصاوير سنجنده ETM⁺ سال 2002 استفاده شد و پس از تصحيحات هندسي و راديومتريك، با استفاده از الگوريتم طبقه‌بندي نظارت شده، درصد كاربري­هاي بالادست هر يك از ايستگاه­هاي هيدرومتري محاسبه گرديد. در ادامه از رگرسيون چند­متغيره براي تحليل فراواني منطقه­اي و ارتباط بين پارامترهاي مختلف و دبي­هاي سيلابي بدست آمده ازتحليل فراواني استفاده، و مهمترين پارامترهاي بروز سيل با دوره بازگشت­هاي مختلف شناسائي گرديد. سپس جهت برآورد دبي در خروجي هر يك از بازه­هاي مطالعاتي در پائين دست شهر جيرفت با استفاده از HEC-GEO  HMS، حوزه­هاي هيدرولوژيكي هر يك از اين نقاط ترسيم و پارامترهاي بدست آمده در مدل­هاي منطقه­اي براي اين نواحي همگن استخراج، و دبي­هاي سيلابي محاسبه گرديد. در ادامه بمنظور شبيه­سازي مورفولوژي و پارامترهاي سه­بعدي رودخانه از پيش پردازش­هاي HEC-GEO RAS استفاده گرديد و جهت برآورد ضرايب مانينگ از مدل دبي­هاي آستانه (POT) بهره گرفته شد. در ادامه دبي­هاي بدست آمده از تحليل فراواني منطقه­اي در خروجي بازه­هاي مطالعاتي بعنوان نسبت­هاي جريان جهت شبيه­سازي هيدروليك جريان در HEC-RAS در نظر گرفته شد و محدوده­هاي سيل گرفتگي دوره بازگشت­هاي مختلف با استفاده از پس پردازش‌هاي HEC-GEO RAS ترسيم گرديد.